Гадәттә җитештерүдә яки фәнни тикшеренүләрдә кулланыла торган чиста бүлмә - тузан, һавадагы микроблар, аэрозоль кисәкчәләре һәм химик парлар кебек пычраткыч матдәләрнең түбән дәрәҗәсе булган контрольдә тотылган мохит. Дөресрәге, чиста бүлмәдә билгеле бер кисәкчә зурлыгындагы куб метрдагы кисәкчәләр саны белән билгеләнә торган контрольдә тотылган пычрану дәрәҗәсе бар. Гадәти шәһәр мохитендә тыштагы һавада куб метрда 35 000 000 кисәкчә бар, аларның диаметры 0,5 микрон һәм аннан да зуррак, бу чиста бүлмә стандартларының иң түбән дәрәҗәсендәге ISO 9 чиста бүлмәсенә туры килә.
Чиста бүлмәгә гомуми күзәтү
Чиста бүлмәләр вак кисәкчәләр җитештерү процессына тискәре йогынты ясый алырлык һәр тармакта диярлек кулланыла. Алар зурлыгы һәм катлаулылыгы буенча төрлечә булалар һәм ярымүткәргечләр җитештерү, фармацевтика, биотехнология, медицина җиһазлары һәм тормыш фәннәре кебек тармакларда, шулай ук аэрокосмик, оптика, хәрби һәм энергетика бүлекләрендә киң таралган мөһим процесслар җитештерүдә киң кулланылалар.
Чиста бүлмә - кисәкчәләр белән пычрануны киметү һәм температура, дымлылык һәм басым кебек башка әйләнә-тирә мохит параметрларын контрольдә тоту өчен чаралар күрелгән теләсә нинди тыелган урын. Төп компонент - 0,3 микрон һәм аннан да зуррак зурлыктагы кисәкчәләрне тоту өчен кулланыла торган югары нәтиҗәле кисәкчәле һава (HEPA) фильтры. Чиста бүлмәгә китерелгән барлык һава да HEPA фильтрлары аша үтә, һәм кайбер очракларда катгый чисталык таләп ителгән очракта, ультра түбән кисәкчәле һава (ULPA) фильтрлары кулланыла.
Чиста бүлмәләрдә эшләргә сайланган персонал пычрануны контрольдә тоту теориясе буенча киң әзерлек үтә. Алар чиста бүлмәгә һава шлюзлары, һава душы һәм/яки киенү бүлмәләре аша керәләр һәм чыгалар, һәм алар тире һәм тән тарафыннан табигый рәвештә барлыкка килгән пычраткычларны тоту өчен махсус кием кияргә тиеш.
Бүлмә классификациясенә яки функциясенә карап, персоналның халатлары лаборатория халатлары һәм чәч челтәрләре кебек чикләнгән булырга мөмкин, яисә күп катламлы куян костюмнары белән тулысынча капланган, үз-үзен тотучы сулау аппаратлары белән тулы булырга мөмкин.
Чиста бүлмә киеме киюченең тәненнән матдәләрнең бүленеп чыгуын һәм әйләнә-тирә мохитне пычратуын булдырмас өчен кулланыла. Чиста бүлмә киеме үзе персонал тарафыннан әйләнә-тирә мохитне пычратуны булдырмас өчен кисәкчәләр яки җепселләр чыгармаска тиеш. Персоналның мондый пычрануы ярымүткәргечләр һәм фармацевтика сәнәгатендә продуктларның эшчәнлеген начарайтырга мөмкин, һәм, мәсәлән, сәламәтлек саклау өлкәсендә медицина персоналы һәм пациентлар арасында кросс-инфекциягә китерергә мөмкин.
Чиста бүлмә киемнәренә итекләр, аяк киемнәре, алъяпкычлар, сакал тышлыклары, йомшак башлыклар, комбинезоннар, битлекләр, күлмәкләр/лаборатория халатлары, халатлар, перчаткалар һәм бармаклар өчен балалар караватлары, чәч челтәрләре, капюшоннар, җиңнәр һәм аяк киемнәре тышлыклары керә. Кулланылган чиста бүлмә киемнәре төре чиста бүлмә һәм продукт спецификацияләрен чагылдырырга тиеш. Түбән дәрәҗәдәге чиста бүлмәләр өчен тузан яки пычракка эләкмәгән тулысынча шома табанлы махсус аяк киемнәре генә кирәк булырга мөмкин. Ләкин аяк киеме аскы өлеше тайып китү куркынычын тудырмаска тиеш, чөнки куркынычсызлык һәрвакыт өстенлекле. Чиста бүлмәгә керү өчен гадәттә чиста бүлмә костюмы кирәк. 10,000 класслы чиста бүлмәләрдә гади күлмәкләр, баш киемнәре һәм ботинкалар кулланырга мөмкин. 10 класслы чиста бүлмәләр өчен, сыдырмалы тышлык, итекләр, перчаткалар һәм тулы респираторлы каплау белән җентекләп халат кию процедуралары кирәк.
Чиста бүлмә һава агымы принциплары
Чиста бүлмәләр ламинар яки турбулент һава агымы принципларын кулланып, HEPA яки ULPA фильтрлары ярдәмендә кисәкчәләрдән азат һаваны саклый. Ламинар яки бер юнәлешле һава агымы системалары фильтрланган һаваны даими агым белән аска юнәлтә. Ламинар һава агымы системалары гадәттә түшәмнең 100% ында даими бер юнәлешле агымны саклап калу өчен кулланыла. Ламинар агым критерийлары гадәттә күчмә эш урыннарында (LF капотлар) күрсәтелә һәм ISO-1 - ISO-4 классификацияләнгән чиста бүлмәләрдә таләп ителә.
Чиста бүлмәне дөрес проектлау бөтен һава бүлү системасын үз эченә ала, шул исәптән һаваның түбән агымга кайтарылуын тәэмин итү өчен чаралар да керә. Вертикаль агым бүлмәләрендә бу зона периметры буенча түбән стена һавасын куллануны аңлата. Горизонталь агым кушымталарында бу процессның түбән агым чигендә һаваны кире кайтаруны таләп итә. Түшәмгә урнаштырылган һаваны кире кайтаруны куллану чиста бүлмә системасын дөрес проектлауга каршы килә.
Чиста бүлмә классификацияләре
Чиста бүлмәләр һаваның чисталыгына карап классификацияләнә. АКШның 209 нчы Федераль Стандартында (А дан D га кадәр) бер куб фут һавада 0,5 мкм га тигез һәм аннан да зуррак кисәкчәләр саны үлчәнә, һәм бу сан чиста бүлмәне классификацияләү өчен кулланыла. Бу метрик номенклатура шулай ук Стандартның иң соңгы 209E версиясендә дә кабул ителгән. 209E Федераль Стандарты ил эчендә кулланыла. Яңа стандарт - Халыкара Стандартлар Оешмасының TC 209. Ике стандарт та чиста бүлмәне лаборатория һавасында табылган кисәкчәләр саны буенча классификацияли. Чиста бүлмә классификациясе стандартлары FS 209E һәм ISO 14644-1 чиста бүлмә яки чиста зонаның чисталык дәрәҗәсен классификацияләү өчен кисәкчәләр санын үлчәүне һәм исәпләүләрне таләп итә. Бөек Британиядә чиста бүлмәләрне классификацияләү өчен 5295 нче Британия Стандарты кулланыла. Бу стандартны BS EN ISO 14644-1 алыштырырга җыена.
Чиста бүлмәләр һава күләменә рөхсәт ителгән кисәкчәләр саны һәм зурлыгы буенча классификацияләнә. "100 класс" яки "1000 класс" кебек зур саннар FED_STD-209E стандартына карый һәм һаваның бер куб футына рөхсәт ителгән 0,5 мкм яки аннан да зуррак зурлыктагы кисәкчәләр санын күрсәтә. Стандарт шулай ук интерполяцияне рөхсәт итә, шуңа күрә аны, мәсәлән, "2000 класс" дип тасвирларга мөмкин.
Кечкенә саннар ISO 14644-1 стандартларына карый, алар һаваның бер куб метрына 0,1 мкм яки аннан да зуррак рөхсәт ителгән кисәкчәләр санының унарлы логарифмын күрсәтә. Мәсәлән, ISO 5 класслы чиста бүлмәдә бер м³га иң күбе 105 = 100 000 кисәкчә була.
FS 209E һәм ISO 14644-1 икесе дә кисәкчәләр зурлыгы һәм кисәкчәләр концентрациясе арасындагы логарифм-логарифм бәйләнешләрен фаразлый. Шуңа күрә нуль кисәкчәләр концентрациясе дигән нәрсә юк. Гадәти бүлмә һавасы якынча 1,000,000 класс яки ISO 9.
ISO 14644-1 Чиста бүлмә стандартлары
| Класс | Максималь кисәкчәләр/м3 | FED STD 209EE эквиваленты | |||||
| >=0.1 мкм | >=0.2 мкм | >=0.3 мкм | >=0,5 мкм | >=1 мкм | >=5 мкм | ||
| ISO 1 | 10 | 2 | |||||
| ISO 2 | 100 | 24 | 10 | 4 | |||
| ISO 3 | 1000 | 237 | 102 | 35 | 8 | 1 нче сыйныф | |
| ISO 4 | 10,000 | 2,370 | 1020 | 352 | 83 | 10 нчы сыйныф | |
| ISO 5 | 100,000 | 23,700 | 10,200 | 3,520 | 832 | 29 | 100 нче класс |
| ISO 6 | 1 000 000 | 237,000 | 102,000 | 35,200 | 8,320 | 293 | 1000 нче класс |
| ISO 7 | 352,000 | 83,200 | 2,930 | 10,000 нче класс | |||
| ISO 8 | 3,520,000 | 832,000 | 29,300 | 100,000 нче класс | |||
| ISO 9 | 35,200,000 | 8,320,000 | 293,000 | Бүлмә һавасы | |||
Бастырып чыгару вакыты: 2023 елның 29 марты